Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı Dönemi, Türkiye’nin dönüşüm yılları olarak tarihe geçti. Bu dönemde Özal, Kürt meselesine yönelik politikalar, Türk dünyasına açılım ve liberal ekonomi anlayışıyla dikkat çekti. Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı Dönemi, hem iç politikada hem de dış politikada etkili adımların atıldığı, Türkiye’nin bölgesel ve uluslararası arenada daha aktif bir rol üstlendiği bir süreç olmuştur. Özellikle Türk dünyasıyla geliştirilen ilişkiler ve ekonomik reformlar, bu dönemin öne çıkan unsurlarındandır.
İçindekiler
- Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı Dönemi: Türkiye’nin Dönüşüm Yılları
Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı Dönemi: Türkiye’nin Dönüşüm Yılları
Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı Dönemi: Türkiye’nin İç ve Dış Politikada Yeni Yönelimi
Giriş
Turgut Özal, 1989 yılında Türkiye’nin 8. Cumhurbaşkanı seçilerek, siyasi kariyerinde yeni bir sayfa açtı. Özal’ın Cumhurbaşkanlığı dönemi, Türkiye’nin iç ve dış politikada önemli dönüşümler yaşadığı, yeni siyasi ve ekonomik yönelimlerin şekillendiği bir süreç olarak tarihe geçti. Bu dönemde Türkiye, Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle ortaya çıkan fırsatları değerlendirmeye çalıştı ve hem bölgesel hem de küresel politikada etkili bir aktör olmayı hedefledi. Ancak, Özal’ın Cumhurbaşkanlığı süreci, hem iç politikada hem de dış politikada önemli tartışmalara sahne oldu.
İç Politik Gelişmeler
ANAP ve Özal’ın Partiyle Bağları
Cumhurbaşkanlığı makamına seçilen Turgut Özal, anayasal çerçevede tarafsız bir Cumhurbaşkanı rolü üstlenmiş olsa da, Anavatan Partisi (ANAP) üzerindeki etkisini sürdürdü. Özal’ın, partinin karar alma süreçlerine doğrudan ya da dolaylı şekilde müdahale ettiği iddiaları, dönemin siyasetinde sıkça tartışıldı. ANAP içindeki liderlik yarışlarında Özal’ın tercihlerinin belirleyici olduğu, bu durumun parti içinde rekabeti artırdığı ve kamuoyundaki desteği zayıflattığı ifade edildi.
- Parti İçi Çekişmeler: Özal’ın Cumhurbaşkanlığına geçişiyle ANAP içinde liderlik yarışı hız kazandı. Yeni lider arayışları, partideki dengeleri etkilerken, Özal’ın bu süreçte belirgin bir rol oynaması, hem parti içinde hem de muhalefet cephesinde eleştirilere yol açtı.
- Siyasi Etkiler: Özal’ın partinin genel politikalarına yön vermeye çalışması, Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı makamının tarafsızlığı konusunda da tartışmalara neden oldu. Bu durum, Özal’ın güçlü liderlik anlayışının ANAP üzerindeki etkisini bir süre daha devam ettirdiğini göstermektedir.
Kürt Meselesi ve İç Politika
Cumhurbaşkanlığı döneminde Turgut Özal, Kürt meselesini çözmek için cesur ve alışılmışın dışında politikalar geliştirmeye çalıştı. Kürt kimliğinin tanınması ve bölgedeki ekonomik kalkınmanın hızlandırılması gibi konular, Özal’ın gündeminde önemli bir yer tuttu. Özal, bu konuda daha açık bir diyalog süreci başlatmayı hedefledi.
- Reform Önerileri: Kürtçe diline yönelik yasakların gevşetilmesi ve Kürt kimliğinin tanınması yönündeki öneriler, dönemin siyaseti için radikal adımlar olarak değerlendirildi. Bu girişimler, Türkiye’nin demokratikleşme sürecinde önemli bir dönemeç olarak görülmekle birlikte, toplumun farklı kesimlerinden çeşitli tepkiler aldı.
- Toplumsal Tepkiler: Özal’ın Kürt meselesine dair attığı adımlar, bazı çevrelerde olumlu karşılanırken, özellikle milliyetçi kesimlerde eleştirilere yol açtı. Bu durum, Kürt sorununun çözüm sürecinde toplumsal bir uzlaşmanın ne kadar zor olduğunu ortaya koydu.
Koalisyon Hükûmetlerinin Etkisi
Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı dönemi, Türkiye’nin koalisyon hükûmetleriyle yönetildiği bir süreçti. Koalisyon hükûmetlerinin karar alma süreçlerindeki zorluklar ve siyasi uzlaşı sağlama konusundaki yetersizlikleri, ülkenin ekonomik ve siyasi yönetiminde krizlere yol açtı.
- Hükûmetlerin İstikrarsızlığı: Koalisyonların sık sık değişmesi ve ortaklar arasındaki anlaşmazlıklar, Türkiye’de siyasi istikrarı olumsuz etkiledi. Bu durum, ekonomik politikalarda tutarsızlıklara ve yönetim zafiyetine neden oldu.
- Ekonomik Etkiler: Koalisyon döneminde, özellikle ekonomik büyümeyi destekleyecek reformların uygulanmasında gecikmeler yaşandı. Bu gecikmeler, halk arasında huzursuzluğu artırırken, Özal’ın Cumhurbaşkanlığı dönemindeki ekonomik reform hedeflerini sınırladı.
Sonuç
Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı dönemi, iç politikada derin tartışmaların yaşandığı, Kürt meselesi gibi kronik sorunlara çözüm arayışlarının hızlandığı ve koalisyon hükûmetlerinin etkisiyle siyasi istikrarın zayıfladığı bir süreç olmuştur. Özal’ın cesur ve reformist adımları, Türkiye’nin demokratikleşme ve kalkınma çabalarına yön vermiş, ancak bu girişimler dönemin siyasi atmosferindeki kutuplaşma nedeniyle istenen sonuçları tam anlamıyla sağlayamamıştır.
Dış Politik Gelişmeler
Soğuk Savaş Sonrası Türk Dış Politikası
Soğuk Savaş’ın sona ermesi, Türkiye için yeni fırsatlar ve zorluklar yarattı. Turgut Özal, bu dönemde Türkiye’nin stratejik konumunu avantaja çevirmek ve uluslararası alanda daha etkili bir aktör hâline gelmek için kapsamlı bir dış politika vizyonu ortaya koydu. Özellikle Orta Asya ve Kafkasya’da bağımsızlığını kazanan Türk Cumhuriyetleriyle ilişkilerin güçlendirilmesi, dış politikanın temel taşlarından biri hâline geldi.
- Türk Cumhuriyetleriyle İlişkiler: Özal, Türk dünyası ile kültürel ve ekonomik bağları geliştirme çabalarına öncülük etti. Türkiye, bu ülkelerde eğitim ve kültür projeleri başlatırken, ekonomik iş birliği kapsamında altyapı ve enerji projelerine ağırlık verdi. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nın (TİKA) kurulması bu dönemin önemli adımlarından biri oldu.
- Bölgesel Liderlik Hedefi: Özal, Türkiye’nin Türk dünyasında bir lider konumuna yükselmesini hedefledi. Bu vizyon, Türkiye’nin ekonomik ve siyasi kapasitesini artırma hedefiyle birleşti.
AB ve ABD ile İlişkiler
Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne (AB) tam üyelik süreci, Özal’ın Cumhurbaşkanlığı döneminde de önemli bir konu olmaya devam etti. Özal, Türkiye’nin Batı ile entegrasyonunun hem ekonomik kalkınmayı hızlandıracağına hem de demokratikleşmeyi destekleyeceğine inanıyordu. Ancak bu süreç, Türkiye’nin insan hakları, demokratikleşme ve ekonomik reformlar konusundaki eksiklikleri nedeniyle yavaş ilerledi.
- Tam Üyelik Başvurusu ve Reformlar: Özal, Avrupa ile ilişkileri güçlendirmek için çeşitli reform çabaları başlattı. Ancak, Kürt meselesi ve ifade özgürlüğü gibi konularda uluslararası eleştiriler Türkiye’nin üyelik sürecini zorlaştırdı.
- ABD ile Stratejik İş Birliği: Özal, Türkiye’nin ABD ile ilişkilerini derinleştirerek savunma ve güvenlik alanında iş birliğini artırmayı hedefledi. Körfez Savaşı sırasında ABD öncülüğündeki koalisyona lojistik destek verilmesi, Türkiye’nin uluslararası arenadaki stratejik önemini artırdı. Ancak bu durum, iç politikada ve bölgesel dengelerde eleştirilere neden oldu.
Ortadoğu’da Aktif Rol
Ortadoğu’daki gelişmeler, Turgut Özal döneminde Türkiye’nin dış politikasında önemli bir yer tuttu. Körfez Savaşı sırasında Özal, Türkiye’nin bölgesel barışa katkı sağlayacak bir politika izlemesini istedi ve bu doğrultuda aktif bir rol üstlendi.
- Körfez Savaşı Politikası: Türkiye, savaş sırasında ABD öncülüğündeki koalisyona İncirlik Üssü’nü açarak lojistik destek sağladı. Bu karar, Türkiye’nin uluslararası arenadaki rolünü güçlendirse de, içeride ve bölgede tartışmalara yol açtı.
- Bölgesel İstikrar ve Ekonomik İlişkiler: Özal, Ortadoğu ülkeleriyle ekonomik bağları güçlendirmeye çalıştı. Bu, Türkiye’nin enerji güvenliği ve ticaret hacminin artırılması açısından önemli bir adımdı.
Sonuç
Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı döneminde izlenen dış politika, Türkiye’nin uluslararası sistemdeki rolünü artırmayı ve bölgesel liderlik hedeflerini gerçekleştirmeyi amaçladı. Soğuk Savaş sonrası dönemde Türk Cumhuriyetleriyle geliştirilen bağlar, Türkiye’nin dış politikasında yeni bir dönemin başlangıcını oluşturdu. AB ile üyelik süreci ve ABD ile stratejik iş birliği ise Türkiye’nin Batı ile ilişkilerinde yeni bir sayfa açtı. Ortadoğu’daki aktif rolü ise Türkiye’nin bölgesel barış ve istikrar politikalarındaki yerini güçlendirdi, ancak iç ve dış politikada tartışmaları beraberinde getirdi. Bu dönemin vizyoner politikaları, Türkiye’nin uluslararası arenadaki etkisini artırarak kalıcı izler bıraktı.
Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Gelişmeler
Toplumsal Değişimler ve Türk Dünyası
Turgut Özal, Cumhurbaşkanlığı döneminde Türk dünyasına yönelik önemli adımlar attı. Özellikle Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından bağımsızlık kazanan Türk Cumhuriyetleriyle ekonomik ve kültürel bağları güçlendirmek için geniş çaplı projeler başlatıldı. Bu projeler, Türkiye’nin bu ülkelerde lider bir konum elde etmesini hedefledi. Eğitimden enerjiye kadar farklı alanlarda gerçekleştirilen iş birliği girişimleri, Türk Cumhuriyetleriyle olan tarihi ve kültürel bağların yeniden canlanmasına katkı sağladı.
- Kültürel İş Birlikleri: Özal, Türk dünyası ile kültürel ilişkilerin geliştirilmesi için eğitim ve kültür projelerine ağırlık verdi. Türk üniversiteleri ile Orta Asya ve Kafkasya’daki üniversiteler arasında iş birlikleri başlatıldı. Özellikle Türkçe eğitim ve ortak tarih bilincinin oluşturulması, bu ilişkilerin temelini oluşturdu.
- Ekonomik İlişkiler: Türkiye, Türk Cumhuriyetleriyle ticari ve ekonomik bağlarını güçlendirmek amacıyla enerji projeleri ve altyapı yatırımları başlattı. Bu süreçte, Türk müteahhitlik firmaları bölgede önemli projelere imza atarak hem Türkiye’nin ekonomik çıkarlarını destekledi hem de bu ülkelerin kalkınma süreçlerine katkıda bulundu.
- Türk Konseyi’nin Temelleri: Özal’ın başlattığı bu girişimler, ilerleyen yıllarda Türk Konseyi gibi kurumların temelini oluşturdu ve Türkiye’nin Türk dünyasındaki etkisini artırdı.
Ekonomik Politikalar ve Sonuçları
Turgut Özal, serbest piyasa ekonomisinin uygulanması ve Türkiye’nin ekonomik yapısının modernleştirilmesi konusundaki kararlılığını Cumhurbaşkanlığı döneminde de sürdürdü. Ancak bu süreç, ekonomik kalkınmanın yanı sıra çeşitli zorlukları da beraberinde getirdi. Koalisyon hükûmetlerinin ekonomi politikalarındaki tutarsızlıkları, ekonomik büyümeyi hedefleyen girişimlerin etkisini sınırladı.
- Serbest Piyasa Ekonomisi ve Reformlar: Özal, devletin ekonomideki rolünü azaltmayı ve özel sektörü desteklemeyi amaçlayan politikalar uyguladı. Bu süreçte özelleştirme projelerine ağırlık verildi. Ancak, uygulamalardaki gecikmeler ve bürokratik engeller, bu reformların etkisini sınırladı.
- Terörün Ekonomik Maliyeti: PKK terörüyle mücadeleye ayrılan yüksek bütçe, ekonomik kalkınma için gerekli olan kaynakların başka alanlara kaydırılmasına neden oldu. Bu durum, kamu yatırımlarını azaltarak ekonomik büyüme hedeflerini olumsuz etkiledi.
- Koalisyonların Etkisi: Özal’ın Cumhurbaşkanlığı döneminde koalisyon hükûmetleri ekonomideki karar alma süreçlerini zorlaştırdı. Ekonomik reformların hız kazanması gereken bu dönemde yaşanan siyasi istikrarsızlık, ekonomik büyüme oranlarını olumsuz etkiledi.
Sonuç
Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı dönemindeki sosyo-kültürel ve ekonomik politikalar, Türkiye’nin hem Türk dünyasındaki etkisini artırma hem de ekonomide reform sürecini sürdürme hedeflerini içermekteydi. Bu dönemde başlatılan projeler ve politikalar, uzun vadede Türkiye’nin bölgesel liderlik rolünü pekiştirdi. Ancak, koalisyon hükûmetleri ve terörle mücadele gibi zorluklar, bu hedeflere ulaşmada önemli engeller oluşturdu. Buna rağmen, Özal’ın vizyoner liderliği ve reformist politikaları, Türkiye’nin modernleşme ve uluslararası arenada etkin bir aktör olma çabalarına güçlü bir ivme kazandırdı.
Turgut Özal’ın Ölümü
Ani Ölüm ve Kamuoyu Tepkisi
Turgut Özal, 17 Nisan 1993 tarihinde Ankara’da geçirdiği ani bir rahatsızlık sonucu hayatını kaybetti. Ölümü, hem Türkiye’de hem de uluslararası alanda büyük bir şok yarattı. Türkiye’nin yakın tarihindeki en önemli siyasi figürlerden biri olan Özal’ın ani kaybı, halk arasında derin bir üzüntüyle karşılandı. Özal’ın vefatı, Cumhurbaşkanlığı makamında yeni bir dönemin başlangıcını simgelerken, siyasi istikrar ve liderlik eksikliği gibi konuları da gündeme taşıdı.
- Halkın Tepkisi: Ölüm haberinin duyulmasının ardından Türkiye genelinde yas havası oluştu. Özal, halkın büyük bir kesimi tarafından vizyoner bir lider olarak görülmekteydi. Cenazesine yüz binlerce kişi katılarak, ona duyulan sevgiyi ve saygıyı açıkça ortaya koydu.
- Siyasi Yansımalar: Özal’ın ani ölümü, ANAP ve genel anlamda Türk siyaseti üzerinde derin bir etki bıraktı. ANAP, liderlik boşluğunun yarattığı krizle yüzleşirken, Türkiye siyaseti de yeni bir döneme girdi.
Zehirlenme İddiaları ve Adli İncelemeler
Özal’ın ölümünden kısa bir süre sonra kamuoyunda zehirlenme iddiaları gündeme geldi. Özellikle ailesi ve bazı çevreler, ölümünün doğal nedenlerle gerçekleşmediğini savundu. Bu iddialar, yıllar boyunca tartışmaların odağında yer aldı ve nihayet 2012 yılında mezar açma ve adli tıp incelemelerine yol açtı.
- Adli Tıp Bulguları: Özal’ın mezarının açılmasının ardından yapılan adli incelemelerde, vücudunda toksik maddelere rastlandığı iddia edildi. Ancak bu bulguların ölüm nedenine kesin bir açıklık getirmediği belirtildi. Zehirlenme iddiaları, net bir sonuca ulaşamadan tartışmalı bir konu olarak kaldı.
- Siyasi Boyut: Zehirlenme iddiaları, dönemin siyasi atmosferi üzerinde de etkili oldu. Bu iddialar, yalnızca Özal’ın ölümünü değil, aynı zamanda Türkiye’nin siyasi geçmişindeki karanlık noktaları da yeniden tartışmaya açtı.
Ölümünün Türkiye Siyasetine Etkisi
Turgut Özal’ın ölümü, Türkiye’nin siyasi ve toplumsal yapısında derin bir boşluk yarattı. Özal, vizyoner politikaları ve reformist yaklaşımlarıyla modernleşme sürecinde önemli bir figür olarak öne çıkmıştı. Onun ani kaybı, ANAP’ın siyasi gücünü kaybetmesine ve partinin dağılma sürecine girmesine yol açtı.
- Liderlik Eksikliği: Özal’ın ardından ANAP, karizmatik bir lider eksikliğini derinden hissetti. Parti, hem iç hem de dış siyasette etkisini kaybetti.
- Reform Sürecinin Yavaşlaması: Özal’ın başlattığı ekonomik ve sosyal reformlar, onun ölümünden sonra yeterince sürdürülemedi ve bu durum Türkiye’nin modernleşme çabalarını yavaşlattı.
Sonuç
Turgut Özal’ın ani ölümü, Türkiye için sadece bir liderin kaybı değil, aynı zamanda bir dönemin sona ermesi anlamına gelmiştir. Halk arasında derin bir yas ve özlemle anılan Özal, siyasi vizyonu ve reformist liderliğiyle hatırlanmaktadır. Ölümünün ardındaki tartışmalar ve belirsizlikler, onun siyasi mirasını daha da dikkat çekici hâle getirmiştir. Türkiye, Özal sonrası dönemde liderlik eksikliğinin yarattığı sorunlarla baş etmeye çalışırken, onun reformist politikaları ve vizyonu uzun yıllar boyunca bir referans noktası olmayı sürdürmüştür.
Sonuç
Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı dönemi, Türkiye’nin hem iç politikada hem de dış politikada yeni yönelimler kazandığı bir süreç olmuştur. Liberal ekonomi politikaları, Türk dünyasına açılım vizyonu ve Kürt meselesine yönelik yaklaşımları, bu dönemin öne çıkan unsurları arasında yer aldı. Özal’ın liderliği, Türkiye’nin modernleşme sürecinde önemli bir kilometre taşı olarak değerlendirilmektedir. Ancak, ani ölümü, bu sürecin birçok açıdan yarım kalmasına neden olmuştur.
Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar
- Ahmad, F. (2007). Demokrasiye Geçiş Sürecinde Türkiye. İstanbul: Hil Yayınları.
- Ataman, M. (2000). “Özalizm: Türkiye’de Yeniden Yapılanma Teşebbüsü.” Liberal Düşünce Dergisi, 19, 54-62.
- Barlas, M. (2001). Turgut Özal’ın Anıları. İstanbul: Birey Yayıncılık.
- Boratav, K. (2004). Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2002. Ankara: İmge Kitabevi.
- Uras, G. (1993). Ekonomide Özallı Yıllar 1980-1990. İstanbul: Alfa Yayınları.
- Uzgel, İ. (2006). “ABD ve NATO’yla İlişkiler.” Türk Dış Politikası Cilt II: 1980-2001. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Tüleykan, H., & Bayramoğlu, S. (2016). “Türkiye’de 24 Ocak Kararları ile Başlayan Finansal Serbestleşmenin Günümüz İktisadi ve Mali Yapısına Yansımaları.” Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 44, 405.
Akademik Çalışmalar
Aşağıda, Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı dönemiyle ilgili akademik çalışmalardan seçilmiş bazıları bulunmaktadır:
- Türkiye’de Siyasetin Konsolidasyonu: Turgut Özal Dönemi
Bu makale, Turgut Özal’ın liderliğinde Türkiye’de siyasetin nasıl konsolide edildiğini ve demokratikleşme sürecini analiz etmektedir. DergiPark - Turgut Özal Dönemi Türkiye-İsrail Siyasi İlişkilerinin Türk Basınına Yansımaları (1983-1993)
Bu çalışma, 1983-1993 yılları arasında Türkiye ile İsrail arasındaki siyasi ilişkilerin Türk basınındaki yansımalarını incelemektedir. DergiPark - Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanı Seçilmesi Sürecinde Yaşanan Tartışmalar ve Basına Yansımaları
Bu makale, Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanı seçilme sürecinde yaşanan tartışmaları ve bunların basına yansımalarını ele almaktadır. DergiPark - Turgut Özal Dönemi Türkiye-Topluluk İlişkileri
Bu çalışma, Turgut Özal döneminde Türkiye ile Avrupa Topluluğu arasındaki ilişkileri değerlendirmektedir. DergiPark - Turgut Özal’ın Liderlik Tarzı: Özal’ın 1983 TRT Seçim Konuşmasının Söylem Analizi
Bu makale, Turgut Özal’ın liderlik tarzını ve 1983 yılında TRT’de yaptığı seçim konuşmasının söylem analizini sunmaktadır. DergiPark - Turgut Özal Döneminde Ordu-Siyaset İlişkisi (1983-1993)
Bu çalışma, Turgut Özal döneminde Türkiye’de ordu ve siyaset arasındaki ilişkileri incelemektedir. DergiPark - Turgut Özal Dönemi Kültür ve Turizm Politikaları
Bu makale, Turgut Özal döneminde uygulanan kültür ve turizm politikalarını analiz etmektedir. DergiPark - Turgut Özal Dönemi Türkiye-İsrail Siyasi İlişkilerinin Türk Basınına Yansımaları (1983-1993)
Bu çalışma, Turgut Özal döneminde Türkiye ile İsrail arasındaki siyasi ilişkilerin Türk basınındaki yansımalarını incelemektedir. DergiPark - Turgut Özal Dönemi Türkiye-Topluluk İlişkileri
Bu makale, Turgut Özal döneminde Türkiye ile Avrupa Topluluğu arasındaki ilişkileri değerlendirmektedir. DergiPark - Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanı Seçilmesi Sürecinde Yaşanan Tartışmalar ve Basına Yansımaları
Bu çalışma, Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanı seçilme sürecinde yaşanan tartışmaları ve bunların basına yansımalarını ele almaktadır. DergiPark
Bu çalışmalar, Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı dönemi ve politikaları hakkında derinlemesine bilgi edinmek isteyenler için değerli kaynaklardır.
İlgili Bağlantılar
Turgut Özal’ın Başbakanlık Dönemi: Siyasi ve Ekonomik Dönüşüm(Yeni sekmede açılır)
Türk İç Politikası (1939-1950): Dönemin Hükûmetleri ve Reformları(Yeni sekmede açılır)
Atatürk Dönemi İç Politikada Gelişmeler(Yeni sekmede açılır)
Mustafa Kemal Atatürk’ün Ailesi, Öğrenimi, Askeri ve Siyasi Hayatı(Yeni sekmede açılır)
Türk Dış Politikası (1939-1950): Savaş ve Diplomasi Dönemi(Yeni sekmede açılır)
1923-1932 Türk Dış Politikası: Lozan’dan Sadabad’a(Yeni sekmede açılır)
